Nhân học Kiến trúc là lĩnh vực tập trung nghiên cứu về con người, văn hóa và hành vi của họ trong mối tương tác với không gian.
Kiến trúc, từ thuở sơ khai, luôn gắn liền với sứ mệnh kiến tạo không gian cho cuộc sống con người. Tuy nhiên, trong dòng chảy phát triển không ngừng, một nghịch lý dần hiện hữu: những công trình kiến trúc hiện đại, dù khoác lên mình vẻ đẹp lộng lẫy, tráng lệ, vẫn không ít lần tạo nên những khoảng cách với chính người sử dụng.
Nhân học Kiến trúc ra đời như một lời giải cho bài toán nan giải này. Là sự kết hợp độc đáo giữa kiến trúc và ngành nhân học, lĩnh vực này tập trung nghiên cứu về con người, văn hóa và hành vi của họ trong mối tương tác với không gian. Nhờ vậy, kiến trúc sư có thể thấu hiểu sâu sắc hơn về nhu cầu, mong muốn và sở thích đa dạng của người sử dụng, từ đó kiến tạo nên những thiết kế phù hợp và mang tính nhân văn cao.
Tìm hiểu về “Nhân học kiến trúc”
Để hiểu hết những lợi ích của cách tiếp cận nhân học kiến trúc, đầu tiên cần nắm sơ lược về ngành Nhân học và Kiến trúc. Nhân học là khoa học ngành nghiên cứu về xã hội, văn hóa và quá trình tiến hóa của con người. Kiến trúc không chỉ đơn thuần là xây dựng, mà còn là một lĩnh vực nghiên cứu, tìm hiểu về vật liệu, kết cấu và môi trường xung quanh, tạo ra không gian đa giác quan cho con người và cả các loài khác sinh sống (Stender, Claus Bech-Danielson và Aina Landsverk Hagen, 2021).
Theo hướng tiếp cận này, Nhân học Kiến trúc không phủ nhận tính chất vật lý của công trình, mà tập trung nghiên cứu đối tượng sử dụng, vật liệu và môi trường xung quanh – những yếu tố mà kiến trúc sư cần quan tâm.
Thông qua Nhân học Kiến trúc, kiến trúc trở thành cuộc khám phá các điều kiện hiện tại, dự đoán những khả năng tương lai dựa trên những thói quen, văn hoá và truyền thống. Công trình xây dựng không chỉ đơn thuần là không gian mà còn là trải nghiệm. Bằng cách chủ động hiểu đối tượng sử dụng, kiến trúc có thể trở thành một phần của vòng tuần hoàn, nơi nó được định hình bởi con người, thành phố và cảnh quan, rồi lại tác động ngược lại.
Nhân học Kiến trúc không phủ nhận tính chất vật lý của công trình, mà tập trung nghiên cứu đối tượng sử dụng, vật liệu và môi trường xung quanh
Hiểu về động lực xã hội
Kiến trúc không chỉ đơn thuần là công trình xây dựng, mà còn là sự đan xen giữa khả năng đáp ứng nhu cầu và trải nghiệm của con người. Nó phản ánh những yếu tố cơ bản trong sự tồn tại tập thể của con người trên thế giới (Dodd, 2017).
Theo Nhân học Kiến trúc, dòng chảy liên tục của các hoạt động xã hội như đi lại, gặp gỡ, tụ họp… là một phần quan trọng của môi trường, ngang hàng với các yếu tố tự nhiên như bờ sông, thung lũng. Nhân học Kiến trúc không cho rằng người sử dụng sẽ tự động thích nghi với môi trường được tạo ra cho họ.
Bằng cách hiểu các động lực xã hội phức tạp này, người KTS không chỉ sáng tạo những thiết kế độc đáo mà còn khuyến khích người sử dụng tích cực tham gia vào việc xây dựng và định hình môi trường xung quanh họ.
Không gian không chỉ là vật chất, mà còn là nơi chứa đựng những hoạt động cộng đồng, văn hóa,… “Tất cả những yếu tố này tương tác trong cách chúng ta cư ngụ trên thế giới, can thiệp vào nơi chốn và cộng đồng mà chúng ta thuộc về, và cách không gian được trải nghiệm” (Stender, Claus Bech-Danielson và Aina Landsverk Hagen, 2021).
Theo: Kiến Việt
